JACQUARD | SolarFast™ — review by Dagmar & Kirsten!
SolarFast™ sunlight-developed dye van JACQUARD is een fotografische emulsie op waterbasis, waarbij de kleuren door blootstelling aan zonlicht geactiveerd en gefixeerd worden. Je kunt er opmerkelijk gedetailleerde fotogrammen en schaduw-afdrukken mee maken op textiel, suède, papier en hout — enkel en alleen met zonlicht (of een UV-lamp)!
Dagmar — van Harolds, onze winkel in Rotterdam — en Kirsten — van SWAAK 1892, onze winkel in Utrecht — probeerden het voor je uit. Lees hier hun hands-on reviews!
SolarFast™ is verwant aan — maar niet hetzelfde als — het klassieke cyanotype, het originele proces van het maken van een afdruk met zonlicht. Dat werd ontwikkeld in 1842 en is de 19e-eeuwse voorloper van fotografie. Kenmerkend zijn de rijke Pruisisch blauwe mono-chromatische afdrukken die je krijgt.
Tot ver in de 20e eeuw was cyanotype populair als goedkope methode voor het reproduceren van foto‘s, documenten en kaarten. Het werd vooral veel gebruikt voor plattegronden & bouwtekeningen — vandaar de nog steeds gebruikte architectonische term blauwdruk. Ook werd het veel gebruikt voor het maken van afdrukken van biologische preparaten in het veld — zogenaamde fotogrammen.
De kleurstof zelf, bijzondere Blake & Mortimer kleuren in flacons van 118 ml:
Speciaal reinigingsmiddel voor het verwijderen van onontwikkelde kleurstoffen:
Niet per se nodig, maar wél superhandig als je met negatieven wilt werken:
TIP! Met deze verdikker kun je SolarFast™ voor zeefdruk-technieken gebruiken:
TIP! Als de zon niet schijnt kun je ook met een UV-lamp werken:
TIP! Bewaar zelf gemengde kleuren in een apothekerspot van bruin glas:
En het klassieke cyanotype? Dat hebben we natuurlijk ook:
Net als bij cyanotype laat alles wat je op een met SolarFast™ bevochtigd oppervlak legt om het licht tegen te houden een afdruk achter.
- Dat kan gaan om een voorwerp — een ding dus — of bijvoorbeeld het blad van een plant. De afbeelding die je dan krijgt noem je een fotogram.
- Of een negatief. Je kunt bijvoorbeeld een negatief maken door een transparante folie te bedrukken met een inkjet printer. TIP! En met deze SolarFast™ Negative Generator kun je makkelijk een bestaande afbeelding bewerken, vóórdat je 'm afdrukt. Of je maakt met een diepzwarte marker een tekening op zo’n folie.
- Of een sjabloon — en dat zou zo maar eens ook je hand kunnen zijn...
- Of wat dan ook. TIP! Je kunt zelfs experimenteren met de schaduw van de plooien of vouwen van de drager waarop je werk, de slagschaduw van een boom of je eigen schaduw…
Je hoeft SolarFast™ niet egaal op te brengen, je kunt er ook mee schilderen of tekenen. Of gebruik het voor tie dyeing, zeefdrukken, stempelen, batikken en nog veel meer. Je hebt geen chemicaliën nodig, enkel de zon. En schijnt de zon niet of wil je binnen werken? Een UV-lamp werkt ook!
Je hoeft je afdruk niet te fixeren met hitte of stoom. Textiel blijft volkomen zacht aanvoelen. En op papier geeft SolarFast™ geen enkel reliëf, de oorspronkelijke textuur en oppervlaktestructuur van het papier blijven onveranderd.
Het zal je niet verrassen dat SolarFast™ perfect is voor mixed-media technieken!
Je kunt SolarFast™ gebruiken op absorberende dragers, zoals natuurlijke stoffen (katoen, zijde, linnen, hennep, enz.), suède, ongecoat papier en onbehandeld hout.
Een korte step-by-step
① Breng SolarFast™ met een kwast, sponsje, rakel of spatel aan op het oppervlak dat je wilt bedrukken.
② Laat het kort intrekken, maar niet drogen.
③ Leg het ontwerp dat je af wilt drukken op het nog vochtige oppervlak. Zorg dat het niet verschuift.
④ Leg je werk in het zonlicht of onder een UV-lamp.
⑤ Afhankelijk van de lichtintensiteit en de gebruikte kleur is de belichtingstijd zo'n 10 - 25 minuten.
⑥ De niet ontwikkelde emulsie afspoelen met water — en klaar!
Voor textiel wordt aangeraden tijdens de eerste wasbeurt in de wasmachine SolarFast™ Wash toe te voegen. Dat verwijdert onontwikkelde kleurstof en voorkomt vlekvorming. Suède, papier en hout kun je eenvoudig met de hand in warm water spoelen, al dan niet met toevoeging van SolarFast™ Wash.
Omdat alle kleuren onderling mengbaar zijn, kun je ook je eigen kleuren mengen. Bewaar die dan wel in het donker, bijvoorbeeld in een apothekersfles van bruin glas.
Klinkt goed? Maar wil je nou wel 'ns zien hoe je met SolarFast™ kunt werken? Bekijk dan deze VIDEO — het is echt niet zo ingewikkeld!
En lees vooral ook de hands-on reviews van Dagmar & Kirsten, die SolarFast™ voor je uitprobeerden.
Dagmar's review
De 2 dagen dat ik met SolarFast™ gewerkt heb, heb ik een logboekje bijgehouden. Ik deel mijn vallen & opstaan graag met je!
Dag 1 — werken met zonlicht
Het is een vrij bewolkte dag vandaag. Niet ideaal voor het uittesten van SolarFast™, maar ik ben wel benieuwd of er genoeg zon is om werkelijke afdrukken te zien op het textiel.
( 01 )
Ik begin met het prepareren van mijn negatieven. Hiervoor gebruik ik de SolarFast™ Film marker en de SolarFast™ Transparant film. Er staat op de verpakking dat je moet tekenen op de iets meer kleverige kant. Ik heb wat moeite om te ontdekken welke kant dat is, maar begin te tekenen op wat ik denk dat de juiste kant is.
( 02 )
Tijd om de stof te prepareren. Ik zoek in mijn stofbakken naar wat restjes, die ik niet meer ga gebruiken voor andere projecten. Ik vind een mooi stuk off-white katoen, dat ik op het juiste formaat knip en leg het op een stuk restkarton.
Mijn eerste proef wil ik met groen gaan maken. Ik giet wat 110 Avocado in een bakje en breng het met een ferme varkensharen spalter op mijn stof aan.
De Transparant film is oorspronkelijk op A4 formaat. Maar zoveel ruimte heb ik niet nodig voor deze afdruk, dus heb ik hem door midden geknipt. Ik leg hem op de stof en druk hem rondom aan zodat hij er goed aan vast plakt. Ze raden je aan om er een stuk glas of plexiglas op te leggen zodat hij helemaal egaal is, maar dat heb ik hier niet bij de hand. Het lijkt zo ook goed te gaan.
( 03 )
Buiten zoek ik een plekje waar relatief het meeste zonlicht tussen de gebouwen door komt. Het is echter zo bewolkt dat dat echt minimaal is. Het is nu kwart over twee. Ik leg het neer en ga naar binnen.
Terug binnen herhaal ik het proces. Ik teken een nieuw negatief met een soort spiraal en ga dit keer aan de slag met de kleur 104 Red. Voor deze test gebruik ik dezelfde stof, maar dit keer leg ik hem in het raamkozijn van mijn studio in plaats van buiten.
( 04 )
Om vijf uur, als het donker is, bekijk ik het resultaat. Nadat ik de proefstukjes heb uitgespoeld met warm water zie ik dat er bij het buiten-proefstukje (de ganzen) wat dingen misgegaan zijn. Ik bleek toch op de verkeerde kant getekend te hebben, waardoor de inkt is gaan lopen. Buiten was het ook redelijk vochtig, waardoor het resultaat is gaan vervagen — de afbeelding hoorde eigenlijk groen te kleuren.
Bij het binnen-proefstukje (de spiraal) had ik wél op de goede kant getekend. Hier heeft het ook veel beter gepakt. Maar bij beide proefstukjes was er duidelijk te weinig zonlicht voor de emulsie om goed door te kleuren en scherpe lijnen te maken.
Dag 2— werken met een UV-lamp
Tijd voor zwaarder geschut. Ik heb er een UV-lamp bij gehaald. Het is een 400 watt lamp die ook wordt gebruikt voor het belichten bij zeefdrukken. Ik ben benieuwd of het hier ook extra effect geeft.
Het ganzen-negatief heb ik opnieuw getekend: dit keer op de juiste kant. Het spiraal-negatief ga ik nog eens gebruiken. Ik herhaal het proces van gisteren, maar dit keer binnen, met de UV-lamp.
De spiraal ga ik nog een keer compleet hetzelfde maken: zelfde stof, zelfde negatief en zelfde kleur. Op deze manier kan ik het beste de verschillen zien. Ik laat hem een half uur onder de lamp liggen. De ganzen ga ik op een andere stof doen die losser geweven is. Daardoor is het lichtelijk doorschijnend en heeft het een bijna gaasachtige structuur. Ook ga ik dit keer voor de kleur 113 Black.
( 05 )
Het verschil is enorm. Bij de rode proefstukjes met de spiraal zie je links de proef met zonlicht en rechts met de UV-lamp. Met de UV-lamp is de kleur veel voller dan in het magere zonlicht.
Linksonder zie je de tweede proef met de ganzen. Op één punt is het negatief wat opgetild van de stof waardoor hij bij zijn hoofd wat vager is, maar verder heeft ook deze nu goed gepakt.
Mijn conclusie?
- Afhankelijk van hoe zuigend je stof is, is er weinig inkt nodig om een afdruk te maken. Dat maakt dat je veel afdrukken kunt maken met een flesje.
- Het tekenen op de Transparant film doe je maar één keer fout — het is eigenlijk heel makkelijk om te voelen welke kant de wat klevendigere is.
- Als een echt volledig scherpe afdruk wilt maken, dan is een glasplaat of plexiglasplaat om een zo goed mogelijk contact te krijgen tussen je negatief en je drager inderdaad aan te raden. Het is echter ook leuk om te spelen met de scherpte van je afdruk.
- Je stof kleurt wel in de kleur van je afdruk bij het uitspoelen. Bij mijn testjes met geel op off-white stof is de stof bijvoorbeeld lichtgeel gekleurd. Maar als je SolarFast™ Wash gebruikt bij het uitspoelen wordt dat — afhankelijk van de kleur — al minder.
- De kleuren mengen goed met elkaar. Voor een aantal afdrukken wilde ik een donkerdere roze maken. Door rood te mengen met een beetje zwart en een iets minder lange belichtingstijd kun je dat goed voor elkaar krijgen.
- Het lijkt me leuk het nog eens te proberen wanneer er een felle zon staat, waar het product ook voor gemaakt is. Maar het lukt het met een UV-lamp ook goed!
Tof product!
Kirsten's review
Zelf heb ik ervaring met cyanotype, wat net als SolarFast™ werkt met UV-licht. Het brede scala aan kleuren van SolarFast™ en het feit dat het wat sneller is in gebruik, maakt dit een interessant product. In deze review test ik drie kleuren en maak ik gebruik van de Film marker.
Ben je nog niet bekend met deze techniek(en)? Een op UV-reagerende oplossing/emulsie kun je aanbrengen op onder andere papier en organische stoffen om met licht en schaduw een print te ontwikkelen.
Je maakt een negatieve afbeelding: zwarte delen kleuren niet mee, geheel transparant wordt gekleurd en dan nog tonen daar tussen voor half transparante delen. TIP! Hou daar dan ook rekening mee, als je die handige eerder genoemde SolarFast™ Negative Generator gebruikt...
Voor deze review heb ik een aantal verschillende technieken uitgeprobeerd. Zoals tekenen op polyestherfolie, objecten direct erboven leggen en de slagschaduw gebruiken van objecten met iets meer afstand. Ook heb ik textiel en papier gebruikt.
Ik werkte met handgeschept aquarelpapier (A6-formaat / 640 g/m²) van KHADI, gemaakt van 100% katoen. Stevig aquarelpapier is belangrijk, omdat je het later gaat wassen met heet water. Mijn stof is ook van katoen.
( 01 )
De voorbereiding
Ik ben begonnen met het uitproberen van de marker. Volgens JACQUARD zelf is dit een dekkende en permanente marker, die ideaal zou zijn om diepzwarte delen op te zetten. Als vergelijking heb ik een zwarte ONE4ALL™ acrylmarker van MOLOTOW™ gebruikt, die al meteen een stuk zwarter uitvalt als de Film marker en veel sneller droogt. In deze test heb ik gewerkt op polyestherfolie. Hierop droogt de Film marker (rechts) zelfs helemaal niet, de acrylmarker (links) wel. Op transparante folie, die door de printer kan (dit heeft een ruwe en een gladde kant) droogt de marker echter wel.
( 02 )
Ook al dekt de Film marker niet zo goed, toch kun je hier wel wel leuke effecten mee krijgen. Je kunt bijvoorbeeld in verschillende dekkingsgraden werken, waardoor je uiteindelijke print meer toonverschil krijgt.
Voor de tekening hebt ik een linosnede overgetrokken. Bij het omhooghouden van het folie kun je ook zien dat de Film Marker niet helemaal goed heeft gedekt.
( 03 )
De toepassing
Ik ben begonnen met de katoenen stof, waarop ik de kleuren 107 Blue en 111 Sepia uitgeprobeerd heb. De tekening van de linosnede voor het blauw en een wat meer abstracte vlekkenspel voor sepia. Per kleur verschilt de dikte en de toon van de vloeistof. Blauw heeft wat meer body en is parelmoerachtig. Sepia is heel vloeibaar en geel. En het rood — 104 Red — is een beetje melkachtig en roze. Ik heb de emulsie met een 585 spalter van da Vinci aangebracht. Hij vloeide goed uit en was makkelijk aan te brengen.
( 04 )
Op het papier heb ik alle kleuren 2 keer gebruikt. Bij sepia en blauw heb ik materiaal direct op de print gelegd met glas erboven geklemd. Hiermee kan je zo gedetailleerd mogelijke afdrukken maken. Voor de rode print ben ik wat meer met schaduw te werk gegaan, door de stenen boven op het glas te leggen.
In deze foto kan je ook al zien dat het blauw is gaan reageren, van parelmoerachtig is het al aardig blauw aan het kleuren. Toen ik deze test deed, was het midden in de herfst — de zon staat dan verder van ons af. En ook was het af en toe flink bewolkt. Daarom duurde het veel langer om de kleur te ontwikkelen ( op de website wordt 15 tot 20 min in volle zon aangeraden). De papieren hebben zeker 45 minuten buiten gelegen, de stof ongeveer 30 minuten.
De nabehandeling
Nadat je de prints heb belicht, moet de onontwikkelde emulsie worden weggespoeld. JACQUARD raadt aan warm cq. heet te wassen — let hier dus op met je papierkeuze! Textiel mag ook gewoon in de wasmachine. Ze raden ook aan om gebruik te maken van SolarFast™ Wash — dit had ik helaas niet bij de hand, maar het haalt waarschijnlijk het wit beter naar voren.
De prints heb ik in een waterbak gespoeld met heet water, hierbij moet het water goed bewegen zodat de deeltjes die geen licht hebben gekregen goed loskomen. Daarna heb ik ze aan de lucht laten drogen op een droogrek.
( 05 )
Het resultaat
De afdrukken op papier zijn aardig goed gelukt, vooral de versies waarbij de objecten direct contact hebben gemaakt met het papier zijn mooi scherp en de geblokte delen zijn ook goed wit gebleven; wat gelig bij sepia, maar dit geeft JACQUARD ook aan. In het blad op het sepia papier is de bladnerf zelfs een tint lichter! Ook de fijne haartjes in de blauwe afdruk zijn goed scherp en de stelen zijn wit. Het schaduwwerk op de rode papieren is wat minder goed gelukt. Dit komt voornamelijk doordat de zon laag stond, waardoor er er dus meer zon onder het object door glipt. Maar ik vind dit abstracte en vage ook wel wat hebben! Alle drie de kleuren zijn mooi, de rode springt er voor mij het meest uit.
De afdrukken op textiel zijn aardig goed gelukt (het wit in de blauwe is blauwer uitgepakt omdat deze onder de sepia print nog verder heeft kunnen ontwikkelen). De afbeelding is goed te zien in de blauwe versie, met strakke lijnen en contrast. Bij de sepia print heb ik getest met vlakken/vlekken die meer transparant waren, deze komen ook nog goed naar voren — dit betekent dus dat je goed met toonverschil kunt werken.
Mijn conclusie?
- De vele kleuren en het feit dat je ook je eigen kleuren kunt mengen vind ik zeer aantrekkelijk. De kleuren zijn ook mooi en helder.
- Het is makkelijk in gebruik en er is weinig emulsie nodig voor een goede print. Je kunt dus veel afdrukken maken met een klein flesje.
- Ook is het handig dat de website van Jacquard veel duidelijke uitleg geeft.
- Het enige lastige is dus dat het het gebruikt moet worden op een dag zonder bewolking en dan het liefst in de zomer — of met een UV-lamp natuurlijk, maar die had ik niet bij de hand. Ik ga het zeker nog een keer gebruiken in de zomer!
Interressant product!
Heb jij naar aanleiding van deze BLOG-post ook een print met SolarFast™ gemaakt? Deel deze dan op social media en tag ons account @Gerstaecker_NL!
Wil je niets missen van al onze nieuwe artikelen? En op de hoogte blijven van alle ins & outs? Van alle kortingsacties, workshops & Q&A‘s? Ben je benieuwd hoe anderen werken? En geïnteresseerd in hands-on tips & tricks? In technische info & achtergrondartikelen?
Lees dan ons gratis MAGAZINE, schrijf je in op onze NIEUWSBRIEF, lees onze BLOG‘s en volg ons op social media!
© 2023 — tekst: Dagmar, Kirsten & redactie Gerstaecker NL | © 2023 — beeld: JACQUARD / afzonderlijke kunstenaars, MOLOTOW™, da Vinci, Dagmar, Kirsten & redactie Gerstaecker NL
