Gerstaecker op bezoek bij...Jos van den Berg in Den Haag
In onze winkels zijn we goed bekend met onze vaste klanten die ons vaak al geruime tijd — zo niet vele jaren — bezoeken en materialen aanschaffen voor hun werk. Met een groot aantal hebben we een innige band en loopt het gesprek al sinds het eerste bezoek.
Het is fascinerend te zien en te horen wat iedereen doet met de materialen die ze bij ons kopen. Daarom lichten we in deze BLOG-serie een aantal van onze klanten uit en bezoekt Rob Vrolijk hun werkplek, studio of atelier. Hij neemt een kijkje bij het creatieve proces en stelt hen aan je voor.
Deze keer gaat Rob op bezoek bij de Haagse schilder Jos van den Berg.
Al jaren haalt Jos grote hoeveelheden I LOVE ART acrylverf bij Artifac — de winkel van Gerstaecker aan de Noordwal in Den Haag — en wij waren wel erg benieuwd wat hij daar allemaal mee doet.
Daarom bezoekt Rob hem op een woensdagmorgen in zijn atelier op de Parallelweg in Den Haag om het hem te vragen.
Zijn atelier deelt hij al 15 jaar met grafisch ontwerper Cees van Rutten. Het bevindt zich in een verzamelgebouw, dat ooit speciaal is neergezet om creatieve ondernemers uit verschillende disciplines die zich in de Schilderbuurt bevonden een nieuwe plek te bieden. Naast ateliers zitten er werkplaatsen, oefenruimtes voor muziek, maar ook een glasbedrijf — en een goede visboer!
Jos geeft me een warm welkom en neemt me mee naar de 1e verdieping waar het licht ons toeschijnt door de glazen dakkoepels en waar op de gang al grote, kleurrijke schilderijen aan de muren verschijnen.
Het atelier zelf staat vol met werk van zowel Jos als Cees en de verschillen kunnen niet groter zijn. Aan de ene kant het strakke autonome, monochrome, conceptuele en minimale werk van Cees, aan de andere kant het rauwe, kleurrijke en expressieve werk van Jos. Mooi ook om de werken te zien die ze samen hebben gemaakt en waarin beide invloeden elkaar als Yin & Yang aanvullen tot de juiste balans.
Jos vertelt dat hij — na 40 jaar zijn eigen reclamebedrijf te hebben gehad en bij diverse bedrijven in de directie te hebben gezeten — op een vrijdagmiddag resoluut besloot het roer om te gooien en zich volledig op het schilderen te richten. Schilderen deed hij al lang en hij verkende daarnaast ook andere disciplines en technieken als glasgieten, bronsgieten & installaties. Maar nu was het tijd om de zakenwereld te verlaten en zich volledig onder te dompelen in de wereld van kleur en creativiteit.
Jos omarmt de vrijheid die hij heeft als schilder en houdt zich graag verre van conventies, compromissen, regeltjes en hokjesgeest. Hij voelt zich gewoonweg in zijn element als hij verf op het doek mag duwen en kleurvelden kan aanbrengen. Zonder schetsen of duidelijk beeld van wat een schilderij moet worden, begint hij gewoon met het zetten van verf en anticipeert hij vervolgens op wat er ontstaat op het doek. Het onderwerp kristalliseert zich langzaam uit en tijdens een rondgang bij de gepresenteerde doeken wordt wel duidelijk dat ieder doek wel echt een verhaal of onderwerp herbergt.
Als jongeling werd hij beïnvloedt door Jan van Heel, de nestor van de Nieuwe Haagse School, die ook zo mooi laag over laag en dik kon werken en waar Jos op het atelier mocht komen werken. Uiteraard ook Karel Appel die hij zag als een god. Die man kon echt smeren, zegt Jos.
In de periode na de oorlog ging men vrijer schilderen. Het werk werd niet gemaakt voor de toekomst. Men gebruikte alles wat men maar tegenkwam — ook al waren dat inferieure materialen — en duwde alles bij elkaar. Dat is de periode waarin Jos ook ging schilderen. Van zijn oom die chauffeur was voor een papierfabriek in Gelderland kreeg hij als jongen de restanten papier die op de rollen zaten en zodoende beschikte Jos altijd al over een overvloed aan materiaal.
Jos claimt alle vrijheid als schilder en schildert wat hij wil, hoe hij het wil en waarop hij maar wil. De onderwerpen zijn talloos, de verf wordt expressief en met grote gebaren aangebracht, de formaten van de doeken zijn random. De enige consistente factor is het robuuste gebruik van acrylverf, die laag over laag aangebracht wordt — met een gelaagde, robuuste en weerbarstige verfhuid als resultaat.
Jos heeft een rijk register aan verhalen over zijn schildersleven, waarin hij veel werk heeft verkocht, veel exposities heeft gehad, in opdracht heeft gewerkt in binnen- en buitenland en deelnam aan projecten voor goede doelen. Naast zijn atelier bezit hij nog een loods, waar veel doeken staan opgeslagen en waaruit hij wel selecties maakt voor exposities.
Nieuwsgierigheid is een belangrijke drijfveer. Altijd maar weer ontdekken, niet bang voor het experiment.
Door mijn exuberante palet zou ik makkelijk kunnen verdwalen in een doek. Impressies uit het dagelijks leven en van het reizen zouden in chaos kunnen ontaarden. Daar ben ik niet bang voor. Uit chaos ontstaat orde, mits je het proces z’n natuurlijke gang laat gaan.
Zo schilder ik ook. Ik kies het formaat. Doek, paneel, karton of papier. Kleuren en vormen verschijnen. In eerste instantie nog ongeordend. Wel heb ik een thema of een beeld in mijn kop. De reikwijdte van mijn armen, de materie, de kracht op kwast en paletmes zetten de toon. Potten verf staan open. Veel verf. Het proces neemt zijn eigen weg, kleuren versterken elkaar, vormen verzwakken. Het proces neemt het volledig over van de ratio. Soms blijf ik in de lijn van het idee, hoe abstract het ook wordt.
Laag over laag schilder ik, dikke lagen pasteuze verf, er kunnen vele afbeeldingen onder de laatste laag zitten. Alleen ik weet het. Het is mijn geschiedenis, mijn beleving. Doeken worden loodzwaar van de dikke verflagen, randen rafelen. Inkervingen vermorzelen de verfhuid en halen onderliggende kleuren subtiel weer naar boven.
Wanneer het klaar is? Vaak haal ik mijn signatuur weg om het werk opnieuw in proces te nemen. Om die ene streek te versterken, wat er vaak op uit draait dat het hele werk op de schop gaat...Om chaos terug te halen, of om die juist in te perken.
Jos was een van de eerste van zijn generatie die volledig met acrylverf ging werken in een periode waarin acrylverf als tweederangsverf werd gezien. Maar het beviel Jos juist wel en het snelle karakter van de verf, het gebruikersgemak direct uit de pot en de veelzijdigheid bieden hem inmiddels alles wat hij nodig heeft.
Verdunnen met water of het toevoegen van mediums doet hij niet. De verf komt direct uit de pot en wordt vaak zelfs maar minimaal gemengd. Met behulp van kwasten, spatels, borstels en schildersmessen duwt en trekt hij de verf over het doek en middels vele lagen verf ontstaat er zo een doek bestaande uit grote volumes en een grove verfhuid.
Mijn schilderijen mag je gewoon aanraken, zegt Jos. Normaal mag dat allemaal niet, bij mij wel. Je kunt voelen hoe dik en stug de verflaag is aan de oppervlakte van het doek. Soms zit er zo veel verf op dat het spieraam het gewicht van het doek niet meer kan dragen. Afhalen en oprollen kan niet meer, de verf zou direct gaan barsten en uit elkaar vallen. Jos accepteert het gewoon — die vele lagen verf horen nou eenmaal bij mijn werkwijze.
Op zijn werkplek zit dan ook alles onder de verf. Een bonte scene van kleurrijke verfspetters op de muren, vloer en meubels en een werkblad vol met potten verf en schildersgereedschappen.
Waarom hij werkt met de acrylverf van I LOVE ART, het budget-huismerk van Gerstaecker?
Het is een goed gepigmenteerde verf tegen een scherpe prijs. Daarbij heeft de verf een wat mat karakter en kan hij een beetje kalkachtig opdrogen. Dat bevalt me sterk en doet me denken aan de vele primitieve rotsschilderingen die ik tijdens mijn reizen om de wereld heb gezien. Die uitstraling van de verf past bij mijn werk — het moet niet zo gladjes zijn.
Zijn liefde voor etnische kunst en rotstekeningen is terug te zien in zijn vormen en kleurgebruik. De wereld van Papua Nieuw Guinea en andere gebieden in Zuid Oost Azië en Zuid Afrika heeft hij veelvuldig geschilderd en deze primitieve kunst heeft een enorme invloed op hem als maker gehad.
Het is het basale karakter van de I LOVE ART acrylverf waar ik van hou, omdat dat daarop aansluit. Daarbij heb ik een goede band met Gerstaecker - Artifac en waardeer ik het winkelpersoneel zeer. Het is vlakbij mijn atelier en ik kom er graag.
- Jos gebruikt deze verf — I LOVE ART | Acrylverf
- TIP! Wil je méér I LOVE ART? Hier vind je alles.
Op de vraag welke ambities Jos nog heeft met zijn werk denkt hij even na, waarna hij gniffelend vertelt, ondeugend kijkend vanachter zijn grote nieuwe groene bril, dat hij nooit zo veel ambities heeft gehad. Dat hij ervan houdt om in het nu te zijn en gewoon schildert en het wel ziet. Misschien gaat hij nog wel terug naar het Midden Oosten waar nog een opdracht uitstaat om een wandschildering te maken in het paleis van een Emir.
Prijs je gelukkig met wat je hebt in het leven en verlies je niet in onbelangrijke details of zaken die er niet toe doen. Je gedachten zijn je ultieme vrijheid. Laat je niet labelen, vecht je vrij en doe datgene waar je gelukkig van wordt — dat is het devies van Jos!
Over Jos
Jos wordt vertegenwoordigd door diverse galeries en zijn werk wordt regelmatig geëxposeerd op diverse locaties, waaronder Pulchri Studio in Den Haag.
- Website — Jos van den Berg
- Pulchri Studio
Over Cees
Meer werk van Cees vind je op z'n website.
- Website — Cees van Rutten
© 2024 — tekst: Jos van den Berg & redactie Gerstaecker NL | © 2024 — beeld: Jos van den Berg, Cees van Rutten & redactie Gerstaecker NL
